Οι γυναίκες στο motorsport – Μια ιστορική αναδρομή

Στο νέο μας αφιέρωμα παρουσιάζουμε συνοπτικά την ιστορία που έγραψαν οι γυναίκες στο motorsport, εστιάζοντας στις πιο αξιομνημόνευτες περιπτώσεις οδηγών. Μια ιστορία που, φαινομενικά, μοιάζει αδιάφορη αλλά παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Ήδη από την καθιέρωσή τους στα τέλη του 19ου αιώνα, οι αγώνες ταχύτητας αποτελούσαν έναν τρόπο δραστηριοποίησης που ενδιέφερε και απασχολούσε αποκλειστικά τους άντρες: από τους θεατές και τους διοργανωτές των ίδιων των αγώνων, μέχρι και τους οδηγούς πίσω από το τιμόνι. Παρά το γεγονός ότι τα κοινωνικά δρώμενα εκείνης της εποχής δεν παρείχαν ακόμη κάποιο νομικά κατοχυρωμένο σύνολο ελευθεριών, οι γυναίκες άφησαν το στίγμα τους ήδη από τα πρώτα χρόνια της καινοτομίας του motorsport.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 έκανε την εμφάνισή της η Elisabeth Junek (ή Eliška Junková), μια οδηγός από την Τσεχοσλοβακία που συνήθιζε να περπατά τις διαδρομές όπου θα αγωνιζόταν, προκειμένου να παρατηρήσει πιθανές ιδιαιτερότητες στην επιφάνεια του εδάφους και να καθορίσει τις ιδανικές γραμμές των στροφών, όταν θα τις προσέγγιζε με υψηλές ταχύτητες την ημέρα του αγώνα. Οι ικανότητές της και η αυτοπεποίθησή της πίσω από το τιμόνι απέναντι σε θρύλους των αγώνων όπως ο Tazio Nuvolari, ο Luigi Fagioli και ο Ernesto Maserati, την έκαναν σταδιακά γνωστή κι αγαπητή σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Παραμένει μέχρι σήμερα μια από τις πιο επιτυχημένες γυναίκες οδηγούς στην ιστορία των αγώνων Grand Prix. Είναι επίσης η πρώτη γυναίκα που κέρδισε αγώνα τέτοιου είδους, στην τότε καινούρια πίστα του Nurburgring το 1927.

Τα χρόνια περνούσαν και το ενδιαφέρον των αγώνων από τις γυναίκες δεν αυξανόταν ιδιαίτερα, προσφέροντας παρά μόνο μερικές σποραδικές περιπτώσεις, όπως η Hellé Nice. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την Odette Siko, η οποία τερμάτισε 4^η στις 24 ώρες του Le Mans του 1932, οδηγώντας μια Alfa Romeo 6C πλάι στον Louis Charavel. Αυτός ο τερματισμός της παραμένει μέχρι σήμερα το καλύτερο αποτέλεσμα γυναίκας οδηγού στον θρυλικό αγώνα αντοχής. Μεσολάβησαν μερικά χρόνια χωρίς να παρουσιαστεί κάποια άλλη ιδιαίτερη περίπτωση γυναίκας οδηγού, με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου να αποδιοργανώνει σημαντικά τον κόσμο σε όλες τις πτυχές του, πόσο μάλλον τους αγώνες ταχύτητας αυτούς καθαυτούς.

Μετά το τέλος του πολέμου ακολούθησε μια σύντομη περίοδος οικονομικής ανάκαμψης που επέτρεψε σε πολλές διοργανώτριες αρχές αγώνων να επαναφέρουν και/ή να βελτιώσουν τους θεσμούς που ήθελαν να προωθήσουν στο κοινό. Αυτό φυσικά έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς οδηγούς να αναδειχθούν, άντρες αλλά και γυναίκες.

Το 1950 έλαβε χώρα το πρώτο πρωτάθλημα της Formula 1, το οποίο είχε παγκόσμια εμβέλεια και ουσιαστικά συγκροτούσε μια πιο οργανωμένη μορφή των προπολεμικών αγώνων Grand Prix. Η πρώτη γυναίκα που βρέθηκε σε αυτό το νέο περιβάλλον ήταν η Maria Teresa de Filippis, η οποία εμφανίστηκε στο Βελγικό GP του 1958 και τερμάτισε στη 10^η θέση. Η συμμετοχή της σε αγώνες που απαρτίζονταν από οδηγούς-εμβλήματα των μηχανοκίνητων σπορ, όπως ο Stirling Moss και ο Juan Manuel Fangio, ανέβασε τον πήχη για τις γυναίκες οδηγούς ακόμα περισσότερο.

Η δεκαετία του 1960 ανέδειξε γυναίκες οδηγούς που προέρχονταν κυρίως από τους αγώνες rally, με τις Βρετανίδες Anne Hall και Patricia Moss (αδερφή του Stirling Moss) να ξεχωρίζουν. Μάλιστα, το 1964 η Hall “αναμετρήθηκε” με τον πρωταθλητή της Formula 1 Graham Hill σε έναν αγώνα στους στενούς δρόμους του Μονακό, που εκείνος γνώριζε πολύ καλά. Οι δυο τους οδήγησαν πανομοιότυπα αυτοκίνητα και, σύμφωνα με τις πηγές, η Hall τελικά κέρδισε τον συμπατριώτη του για σχεδόν 7 δευτερόλεπτα.

Από το 1970 και έπειτα ξεκίνησε η σταδιακή αύξηση του ενδιαφέροντος για το motorsport από τις γυναίκες, με ορισμένες από αυτές να συμμετέχουν σε πολύ δημοφιλή πρωταθλήματα και να σημειώνουν ιστορικά ρεκόρ με τις επιδόσεις τους. Η Lella Lombardi, η Janet Guthrie και η Michèle Mouton ήταν οι τρεις που ξεχώρισαν περισσότερο.

Η Lella Lombardi ήταν η πρώτη που έγραψε ιστορία, καθώς τερμάτισε 6^η στο χαοτικό GP Ισπανίας του 1974. Έτσι έγινε η πρώτη (και μοναδική μέχρι σήμερα) γυναίκα οδηγός που βαθμολογήθηκε στο παγκόσμιο πρωτάθλημα της Formula 1. Η αγωνιστική της καριέρα περιλαμβάνει και μια 2^η θέση στις 24 ώρες του Le Mans το 1976, στην κατηγορία GTP.

Η Janet Guthrie, έχοντας ήδη εμπειρία από αγώνες με stock αυτοκίνητα στο NASCAR των Η.Π.Α., δοκίμασε την τύχη της στους αγώνες μονοθεσίων και, συγκεκριμένα, στο περιβόητο Indianapolis 500. Το 1977 έγινε η πρώτη γυναίκα που προκρίθηκε για το ιστορικό αυτό event, ενώ έναν χρόνο μετά τερμάτισε στην 9^η θέση, ξεπερνώντας θρύλους του σπορ όπως ο Mario Andretti.

Η Michèle Mouton με τη σειρά της άρχισε εκείνη την περίοδο να γίνεται γνωστή ως μια πολλά υποσχόμενη οδηγός αγώνων rally, κάνοντας πολλές καλές εμφανίσεις σε διοργανώσεις εθνικού επιπέδου.

Η δεκαετία του 1980 ήταν σχετικά “αθόρυβη” σε ό,τι αφορά την ανάδειξη νέου γυναικείου οδηγικού ταλέντου, με το μεγαλύτερο κομμάτι της να αποτελεί περίοδο παγκόσμιας αναγνώρισης για την Michèle Mouton στους αγώνες rally. Η ίδια, όντας πλέον μέλος μιας ανταγωνιστικής ομάδας, έφτασε πολύ κοντά σε μια τεράστια διάκριση τερματίζοντας δεύτερη στη βαθμολογία του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Rally (WRC) για το 1982.

Διαβάστε επίσης: Michèle Mouton – Το νεαρό κορίτσι που –σχεδόν– νίκησε έναν θρύλο

Μετά την απόσυρσή της από την ενεργό δράση, η επόμενη γυναίκα που δοκιμάστηκε στο υψηλό επίπεδο αγώνων ήταν η Giovanna Amati, η οποία κατέβηκε τους πρώτους τρεις αγώνες της Formula 1 για το 1992, με την ομάδα της Brabham. Δυστυχώς, η απειρία της στην οδήγηση μονοθεσίων τέτοιας δυναμικότητας την έκανε να υστερήσει σημαντικά. Τελικά δεν προκρίθηκε σε κανέναν από τους τρεις αγώνες και ως εκ τούτου αντικαταστάθηκε. Αποτελεί μέχρι σήμερα την τελευταία γυναίκα που αποπειράθηκε να προκριθεί σε αγώνα Grand Prix.

Στα μέσα της δεκαετίας άρχισε να γίνεται γνωστή η Sabine Schmitz, η οποία κέρδισε στις 24 ώρες του Nurburgring το 1996 και 1997, δημιουργώντας την ταυτότητα μιας αξιόπιστης οδηγού με κλίση στα αυτοκίνητα τουρισμού. Σήμερα θεωρείται η “Βασίλισσα του Nurburgring”, έχοντας καταγράψει στην ιστορική και άκρως επικίνδυνη γερμανική πίστα περισσότερους από 20.000 γύρους.

Ο ερχομός του 21ου αιώνα σήμανε την εμφάνιση πολλών γυναικών οδηγών, με τις κορυφαίες αμερικανικές διοργανώσεις όπως το Indy Racing League, το CART και οι αγώνες αντοχής να μονοπωλούν το ενδιαφέρον τους. Η Sarah Fisher, η Milka Duno, η Katherine Legge, η Danica Patrick και η Simona de Silvestro είναι μερικές από τις οδηγούς που έχουν εντυπωσιάσει στο παρελθόν με τις επιδόσεις τους στις πίστες, επιβεβαιώνοντας περίτρανα τις δυνατότητες του γυναικείου φύλου στους αγώνες υψηλού επιπέδου. Στο Πρωτάθλημα sportscar της IMSA, η Christina Nielsen κατέκτησε τον τίτλο στην κατηγορία της GTD με μία Ferrari 488 GT3, το 2016 και το 2017.

Η Danica Patrick μάλιστα έγραψε ιστορία το 2008 όταν κέρδισε στην οβάλ πίστα του Motegi για το πρωτάθλημα IndyCar. Έγινε η πρώτη γυναίκα που σημείωσε νίκη σε μια κορυφαία κατηγορία αγώνων μονοθεσίων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η Αμερικανίδα θεωρούνταν ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα της εποχής της και η ταχύτερη γυναίκα οδηγός στην ιστορία. Μάλιστα, γινόταν μεγάλη κουβέντα για μετεγγραφή της στην Formula 1, με την ομάδα της USF1 που είχε σκοπό να εισέλθει στο σπορ το 2010, αλλά τα σχέδια κατέρρευσαν. Για πολλούς, η Patrick είχε το ταλέντο να φτάσει μέχρι τη Formula 1, αλλά η μετακίνησή της στο NASCAR της στέρησε την ευκαιρία να διακριθεί στο IndyCar. Δεν δοκίμασε ποτέ την τύχη της στην Ευρώπη και αυτό είναι κάτι που ίσως της στοίχισε συνολικά. Όμως, όλα όσα έχει πετύχει στην καριέρα της, την καθιστούν ένα παράδειγμα για γυναίκες οδηγούς που επέλεξε τη δική της πορεία, αποδεικνύοντας πως μπορούσε να τα βάλει ακόμα και με τους καλύτερους.

Η σύγχρονη εποχή που διανύουμε δυστυχώς δεν παρέχει ευκαιρίες για να μπορέσουν να αναδειχθούν περισσότερα οδηγικά ταλέντα του γυναικείου πληθυσμού. Θέλοντας να βελτιώσει αυτήν τη κατάσταση, η Παγκόσμια Ομοσπονδία Μηχανοκίνητου Αθλητισμού θέσπισε το πρωτάθλημα μονοθεσίων Formula W, το οποίο ξεκίνησε στις αρχές του 2019 και προορίζεται αποκλειστικά για γυναίκες οδηγούς που αντιμετωπίζουν δυσκολία στην ανέλιξή τους στα μηχανοκίνητα σπορ.

Ο λόγος θέσπισης του πρωταθλήματος αυτού στηρίζεται στην ιδέα πως οι γυναίκες μπορούν να συναγωνιστούν τους άντρες επί ίσοις όροις στους αγώνες ταχύτητας. Επομένως, η Formula W δεν στοχεύει μόνο στην προσφορά θεάματος μέσω των αγώνων της αλλά και στην παροχή της κατάλληλης στήριξης, οικονομικής και οδηγικής, ώστε να μπορέσουν οι συμμετέχουσες να αποκτήσουν αγωνιστικές εμπειρίες και να βελτιώσουν περαιτέρω τις οδηγικές τους ικανότητες. Έτσι, προχωρώντας στην καριέρα τους θα έχουν αποκτήσει τα απαραίτητα εφόδια, τα οποία σε ιδανικές συνθήκες θα τις επιτρέψουν να αναρριχηθούν στο υψηλό επίπεδο αγώνων και να διεκδικήσουν ευκαιρίες για κάποια πιθανή διάκριση.

Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω γεγονότα, μπορούμε εύκολα να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως οι γυναίκες δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα στους άντρες όσον αφορά το οδηγικό ταλέντο. Ο λόγος που η μαγεία των αγώνων ταχύτητας δεν έχει τόση απήχηση στο ωραίο φύλο έχει ποικίλες διαστάσεις και σχετίζεται κυρίως με στερεότυπα σχετικά με το φύλο, αλλά και με την ίδια την κουλτούρα των αγώνων. Ο κόσμος της αυτοκίνησης είναι εξαιρετικά πολύπλοκος και όταν μιλάμε για επέκτασή του σε αυτόν των μηχανοκίνητων σπορ, αυτός ο πολύπλοκος χαρακτήρας τείνει να γίνεται εντονότερος και φαίνεται να γοητεύει τους άντρες συντριπτικά περισσότερο.

Ως αποτέλεσμα, δημιουργείται μια κοινότητα που καθιστά τις γυναίκες ως μειοψηφία και δεν διεγείρει το ενδιαφέρον τους ώστε να ασχοληθούν με τον τομέα αυτόν πιο εξειδικευμένα. Αυτό το φαινόμενο είναι εμφανές από μικρές ηλικίες στα kart, καθώς βλέπουμε την πλειοψηφία των παιδιών να είναι αγόρια. Και όπως έχει αποδείξει η ιστορία, τα περισσότερα κορίτσια κάποια στιγμή σταματάνε την επίτευξη μιας καριέρας στο motorsport.

Οι συνολικές προσπάθειες που καταβάλλονται τα τελευταία χρόνια έχουν ως απώτερο σκοπό να αποδείξουν, σε όσα κορίτσια βρίσκονται έξω και αγαπούν την οδήγηση περισσότερο από το συνηθισμένο, το εξής:

Η διαφορά στο φύλο δεν καθιστά τον άνθρωπο περισσότερο ή λιγότερο ικανό να οδηγήσει γρήγορα κι αποτελεσματικά. Επομένως, η πιθανότητα επιτυχίας στον κόσμο των αγώνων δεν εξαρτάται από το φύλο αλλά από το πάθος για την ίδια την οδήγηση, το προσεκτικό “ζύγισμα” των επιλογών και τη συστηματική δουλειά με στόχο τη βελτίωση.

• Κάντε μας like στο facebook

• Κάντε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube

• Μπείτε στον server μας στο Discord

Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει ένθερμα η προσπάθεια προσέλκυσης γυναικών στον μηχανοκίνητο αθλητισμό, με στόχο μία μέρα να δούμε γυναίκα οδηγό να αγωνίζεται στη Formula 1. Η προσπάθεια έχει ξεκινήσει από την Παγκόσμια Ομοσπονδία της FIA που συνεργάζεται με άκρως σημαντικούς φορείς, με την Ακαδημία της Ferrari να είναι βασικός πυλώνας. Στον αγώνα του 2020 για τις 24 ώρες του Le Mans είδαμε τρεις συμμετοχές αγωνιστικών σε δύο διαφορετικές κατηγορίες, όπου τα πληρώματα των τριών οδηγών αποτελούνταν αποκλειστικά από γυναίκες, κάτι πρωτοποριακό για τον θρυλικό αγώνα.

Αναγνωρίζουμε βεβαίως πως η προσέλκυση εξίσου μεγάλου αριθμού γυναικών οδηγών από τους αγώνες αποτελεί μια πραγματικότητα που δεν θα έρθει καθόλου σύντομα. Παρόλ’ αυτά κρατάμε την αισιοδοξία μας σε υψηλά επίπεδα, καθώς έχει αποδειχθεί ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν πως οι αγώνες ταχύτητας είναι τόσο ανεκτίμητοι σε αξία που έχουν τη δύναμη να γοητεύσουν κάθε άνθρωπο και να του προσφέρουν αξέχαστες εμπειρίες. Οι εμπειρίες αυτές αξίζει να βιώνονται από όλους τους ανθρώπους, ανεξαιρέτως φύλου.

Και όπως είπε κάποτε η Janet Guthrie:

Οι αγώνες έχουν να κάνουν με το πνεύμα του ανθρώπου και όχι απαραίτητα με τη σωματική του δύναμη.

Νεκτάριος Αποστολόπουλος